इंजिनिअर ते जागतिक शिक्षक - रणजितसिंह डिसले जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, पारितेवाडी, महाराष्ट्र, भारत
सुरुवातीला संकोच वाटणारा, रणजितसिंह यांचा शिक्षक प्रशिक्षण महाविद्यालयातील काळ जीवन बदलवणारा होता. त्यांनी पाहिले की शिक्षक हे जागतिक पातळीवर वास्तविक बदल करणारे आहेत. तसा शिक्षक होण्याचे त्यांनी ठरविले.
त्याने शिकवलेली पहिली शाळा एका जीर्ण इमारतीत होती, ती गुरांचा गोठा व स्टोअररूमच्या दरम्यान होती. या शाळेतील बहुतेक मुली आदिवासी समाजातील होत्या ज्यांनी मुलींच्या शिक्षणाला प्राधान्य दिले नाही आणि किशोरवयीन लग्नाची प्रथा सामान्य होती. याव्यतिरिक्त, अभ्यासक्रम विद्यार्थ्यांच्या प्राथमिक भाषेत (कन्नड) नव्हता, याचा अर्थ असा की बरेच विद्यार्थी शिक्षणातील अपेक्षित क्षमता मिळविण्यात असमर्थ होते.
कन्नड भाषिक मुलांना शिकविण्यासाठी त्यांनी खूप प्रयत्नाने कन्नड भाषा आत्मसात केली. कन्नड भाषा आत्मसात केल्यानंतर कन्नडमध्ये ऑडिओ कविता, व्हिडिओ व्याख्याने, कथा आणि असाइनमेंट्स एम्बेड केलेल्या अद्वितीय क्यूआर कोडसह, कन्नड भाषेत इयत्ता 1 ते 4 ची पुस्तके पुन्हा तयार केली. (दहशतवादी हल्ल्यामुळे दोन महिने शाळा बंद असताना या क्यूआर कोडेड पुस्तकांचा बर्‍याच मुलींना फायदा झाला, कारण अशा प्रकारची QR coded पुस्तके वापरणे त्यांना शक्य झाले आहे - याविषयी बीबीसी न्यूजने 5 सप्टेंबर 2019 रोजी शिक्षक दिन साजरा करण्यासाठी ही कथा दर्शविली आहे.) विद्यार्थी आता बर्‍याच प्रमाणात ते काय शिकत आहेत यावर प्रतिबिंबित करतात, चर्चा करतात आणि त्यांचे प्रदर्शन करतात - संप्रेषण, सर्जनशीलता आणि वास्तविक-जगातील समस्या सोडवण्याची कौशल्ये विकसित करतात.
त्यांच्या या प्रयत्नांमुळे 2016 मध्ये पारितेवाडी शाळेला जिल्ह्यातील सर्वोत्कृष्ट शाळेचा पुरस्कार देण्यात आला होता आणि 90 टक्के विद्यार्थ्यांनी शैक्षणिक वर्ष पूर्ण करण्यापूर्वी अपेक्षित शिक्षणाच्या क्षमता पूर्ण केल्या होत्या. त्याच्या व्यापक परिणामाच्या संदर्भात, मायक्रोसॉफ्टच्या सीईओ (सत्य नडेला) यांनी आपल्या हिट रिफ्रेश या पुस्तकात रणजितसिंह यांच्या कार्याला भारतातील तीन कथांपैकी एक म्हणून ओळखले आहे. केंद्र सरकारने रणजितसिंह यांना 2016 या वर्षीचा नाविन्यपूर्ण संशोधक म्हणून त्यांचे नाव घोषित केले. तसेच 2018 मध्ये त्यांनी नॅशनल इनोव्हेशन फाउंडेशनचा इनोव्हेटर ऑफ द इयर पुरस्कारही जिंकला. त्यांनी 500 हून अधिक वृत्तपत्रे आणि ब्लॉग लिहून तसेच शैक्षणिक विषयांवर टीव्हीवरील चर्चेत सहभाग घेऊन आपल्या अध्यापनाच्या पद्धती सांगितल्या आहेत.
लेट्स क्रास द बाॅर्डर या उपक्रमांतर्गत दरवर्षी जगातील युद्धग्रस्त देशांतील किमान 5000 विद्यार्थ्यांना शांती सेना साठी सैन्यात भरती व्हावे यासाठी ते प्रयत्नशील आहेत. आजपर्यंत साधारणपणे 50,000 पेक्षा जास्त विद्यार्थ्यांची पीस आर्मी त्यांनी तयार केली आहे.
रणजितसिंह डिसले हे मूळचे सोलापूर जिल्ह्यातली बार्शी तालुक्यातले आहेत. त्यांचं शालेय शिक्षण बार्शीमधल्याच सुलाखे विद्यालयामध्ये झालं. ते 2009 पासून प्राथमिक शिक्षक म्हणून काम करत आहेत. गेल्या 11 वर्षांपासून ते या क्षेत्रात आहेत.
सोलापूर जिल्ह्यातल्या माढा तालुक्यातील परितेवाडीच्या जिल्हा परिषद शाळेत डिसले प्राथमिक शिक्षक म्हणून काम करतात. तसेच ते जगभरातील 83 देशांतल्या मुलांसाठी ते विज्ञानाचे ऑनलाईन क्लासेस घेत आहेत.
अशा या प्रयोगशील शिक्षकाची दखल जागतिक पातळीवर घेण्यात आली. शिक्षण क्षेत्रातील नोबेल समजला जाणारा, युनेस्को व लंडनस्थित वार्की फाउंडेशन यांच्या संयुक्त विद्यमाने दिला जाणारा ग्लोबल टीचर प्राईझ 2020 त्यांना जाहीर करण्यात आला. लंडन मधील नॅचरल हिस्ट्री म्युझियम मध्ये झालेल्या समारंभात सुप्रसिद्ध अभिनेते स्टीफन फ्राय यांनी याची अधिकृत घोषणा केली. असा पुरस्कार मिळणारे ते पहिलेच भारतीय शिक्षक ठरले आहेत. जगभरातील 140 देशांतील 12 हजाराहून अधिक शिक्षकांच्या नामांकनातून अंतिम विजेता म्हणून डिसले गुरुजींची निवड करण्यात आली.
या पुरस्काराची रक्कम 7 कोटी रुपये आहे. *पुरस्काराच्या एकूण रक्कमेपैकी 50 टक्के रक्कम अंतिम फेरीतील 9 शिक्षकांना देण्याचे रणजीतसिंह डिसले यांनी जाहीर केले असून, यामुळे 9 देशांतील हजारो मुलांना गुणवत्तापूर्ण शिक्षण दिले जाईल. डिसले गुरुजींना मिळालेली रक्कम ते टीचर इनोव्हेशन फंड करीता वापरणार असून त्यामुळे शिक्षकांमधील नवोपक्रमशिलतेला चालना मिळेल.*
डिसले यांच्यासोबतच इटली, ब्राझिल, व्हिएतनाम, मलेशिया, नायजेरिया, दक्षिण आफ्रिका, दक्षिण कोरिया, अमेरिका आणि यूकेमधील शिक्षक हे या यादीतल्या टॉप 10 मध्ये होते. डिसले यांच्या निर्णयामुळे या शिक्षकांना प्रत्येकी जवळपास 40 लाख रुपये मिळणार आहेत.
.jpeg)
1 Comments
Hats off to you SIR 🙏🙏🙏
ReplyDelete