सकारात्मक शिस्त – एक आव्हान

“सकारात्मक शिस्त – एक आव्हान” लेख वाचा

सकारात्मक शिस्त - शिक्षण परिषदेत विशेष सत्र घेणेबाबत

सकारात्मक शिस्त म्हणजे मुलांमध्ये अनुशासन विकसित करताना प्रेम, समजूतदारपणा आणि परस्पर आदराच्या आधारावर वर्तन घडवण्याची पद्धत. आजच्या जलद बदलत्या जगात ही संकल्पना केवळ आवश्यकच नाही तर आव्हानात्मकही ठरते. ज्यात दंड, ओरड, शिक्षा याऐवजी संवेदनशीलता, मार्गदर्शन, संवाद आणि सकारात्मक उदाहरणांद्वारे मूल्यसंस्कार रुजविण्याचा प्रयत्न केला जातो.

✦ सकारात्मक शिस्त का महत्त्वाची?

• ती मुलांना विचार करायला शिकवते, भीतीने वागायला नव्हे.
• स्वयंशिस्त निर्माण करण्यास मदत करते.
• नात्यात विश्वास वाढवते आणि पालक–शिक्षक यांची भूमिका केवळ नियंत्रकाची न राहता मार्गदर्शकाची होते.

✦ सकारात्मक शिस्त पण आव्हान नेमके कुठे?

सकारात्मक शिस्त अमलात आणताना अनेक अडथळे समोर येतात—आजच्या मुलांमध्ये वाढती स्वातंत्र्याची भावना, तंत्रज्ञानाचे आकर्षण, व्यस्त पालकांचे वेळेअभावी मार्गदर्शन कमी होणे, समाजातील दबाव आणि पारंपरिक ‘शिस्त म्हणजे शिक्षा’ ही खोलवर रुजलेली धारणा. त्यामुळे अनेकांना कठोर शिस्त आणि सकारात्मक शिस्त यातील सीमारेषा स्पष्ट दिसत नाही.

✦ सकारात्मक शिस्त उपाय आणि मार्गदर्शन

सकारात्मक शिस्त यशस्वी होण्यासाठी पालक-शिक्षकांनी काही गोष्टी आत्मसात करण्याची गरज असते:

1. संवादाला प्राधान्य – मुलांचे मन मोकळे ऐका, प्रश्नांना जागा द्या.
2. उदाहरणातून शिकवणे – वर्तन हे अनुकरणाने विकसित होते. स्वतः आदर्श बना.
3. समस्या सोडवण्याची संधी द्या – नियम सक्तीने नव्हे, चर्चेतून तयार करा.
4. स्तुती व प्रोत्साहन – चुका सुधारायला मदत करा, व्यक्तिमत्त्व नव्हे तर कृतीवर लक्ष द्या.
5. धैर्य व सातत्य – बदल एका दिवसात होत नाही; सातत्याने प्रयत्न करणेच खरे आव्हान.

---

✦ निष्कर्ष

सकारात्मक शिस्त - विशेष सत्र घेणेबाबत

राज्यामध्ये जिल्हा, तालुका, केंद्रस्तरावर सकारात्मक शिस्त या विषयावर शिक्षण परिषदेमध्ये विशेष सत्रे आयोजित करण्यात येणार आहेत. त्यामधून शिक्षकांना सकारात्मक शिस्त याविषयी 45 मिनिटांचे मार्गदर्शन करण्यात येणार आहे. 

सकारात्मक शिस्त या मार्गदर्शन सत्रामध्ये भर द्यावयाचे नऊ मुद्दे माहिती वाचा.